عوامل بیولوژیکی محیط کار
عوامل بیولوژیکی محیط کار
مقدمه: عوامل محیط کار بسیار متنوع بوده و ممکن است ویروس، ریکتزیا، قارچ، باکتری، انگل و… باشد.
عمده ترین بیماریهایی که این عوامل در گروه هایی از کارگران و یا اشخاص حادث می شوند به طریق زیر مورد بررسی قرار می گیرند:
- ویروس ها: هاری، پس تاکوز، هپاتیت ویروس
- ریکتزیاها: تب کیو
- باکتری ها: سیاه زخم، کزاز، سل، طاعون، تب مالت،تولارمی، مشمشه لپتوسیروز
- قارچ ها:درماتوفیتوز، هیستوپلاسموز، آسپرژیلوس
- انگل ها:کرم قلابدار، بیلارزیور، جرب
ویروس هاری
هاری بیماری عفونی است که به وسیله ویروس ویژه ای انجام می گیرد. این بیماری در اثر گزش، زخم و دستکاری دام های هار( سگ و گرگ در ایران) و یا آلودگی آزمایشگاهی به وجود می آید
بیماری هاری
افراد در معرض:مامورین پست، مامورین اداره برق، افراد مختلف، کادر آزمایشگاهی، جنگل بانان، دام پزشکان
دوره کمون:10 روز تا 1 سال برای ظهور علائم بالینی
طول دوره کمون بسته به نوع جراحات، محل جراحت، مقدار ویروس متغیر است.
مخزن: سگ – گرگ
علائم بیماری: تهوع، بی اشتهایی، گلودرد، سوزش و خارش،سردرد، گشاد شدن مردمک، انقباض شدید عضلانی
پیشگیری: 1- مصون ساختن افراد در معرض 2- انتقال سریع فرد به مراکز درمانی پس از گزید گیپس تاکوز
عفونت ویروسی، مختص پرندگان است.
این بیماری به طور وسیع در سرتاسر دنیا انتشار دارد.
مخزن بیماری: کبوتر، اردک، بوقلمون، مرغ و رده طوطیان
عامل بیماری: ویروس کلامیدیا پس تاس
افراد در معرض: صاحبان فروشگاه های حیوانات خانگی، مرغ داری ها، کبوتربازان، کارکنان باغ وحش
راه انتقال: از راه تنفس بوده و در اثر استنشاق فضولات خشک پرندگان و تماس با پروبال و نسوج پرندگان آلوده حاصل می شود. در موارد نادر از طریق ضایعه پوست انتقال می یابد.
دوره کمون: 7 تا 14 روز
علائم: درد قفسه سینه، ذات الجنب، درد عضلات، تهوع یرقان، سیانوز، استفراغ
درمان: آنتی بیوتیکها بویژه تتراسایکلین
ویروس هپاتیت
hepatit -بیماری هپاتیت
از بیماری های عفونی است که با علائم عمومی و گوارش و یافته های ناشی از آسیب کبد شناخته می شود.
افراد در معرض: افرادی که در برداشت خون انسان و تهیه مواد خونی و مشتقات آن کار می کنند و همچنین افرادی که به شستشوی لوله های آزمایش و گندزدایی آنها مشغولند و یا افرادی که با ملافه های آلوده سروکار دارند.
مخزن: انسان
راه انتقال: پوست و در اثر تماس با خون و وسایل یا لباس و ملافه های آلوده صورت می گیرد. در صورت آلوده شدن دستها امکان انتقال از راه دهان وجود دارد.
علائم بیماری: احساس کسالت، درد عضلات، زکام و خارش حلق، بی اشتهایی، درد شکم، تهوع و استفراغ, خراش های کوچک و زخم های جلدی
پیشگیری: 1- استفاده از وسایل حفاظت فردی مثل دستکش 2- دقت کافی در مورد افرادی که با مواد خون سروکار دارند
درمان: درمان ویژه ای وجود ندارد.
نکته: عامل مولد هپاتیت ویروس در خون و مدفوع بیماران تقریبا 2 یا 3 هفته بعد از بیماری دیده می شود.
ریکتزیاها
تب کیو: بیماری است که در اثر ریکتز یابورنت یا کوکسیلابورنت بوجود می آید.
راه انتقال: در اثر تماس با پوست، پشم، گوشت و مواد آلوده حیوانات و استنشاق قطرات حاصله از عطسه و یا در اثر کار آزمایشگاهی با خلط بیماران به تب کیو می باشد.
مخزن: حیوانات و پرندگان
افراد در معرض: کشاورزان، قصابان، دامپزشکان
دوره کمون: 2 تا 3 هفته
علائم بیماری: تب، سندرم عفونی گریپ، درد عضلانی، ذات الریه، سرفه، خلط خون دار، سقط جنین، آندوکارد
پیشگیری: واکسیناسیون حیوانات اهلی
درمان: آنتی بیوتیک ها مخصوصا کلرامفنیکل، تتراسایکلین
باکتری سیاه زخم
بیماری سیاه زخم
یک بیماری باکتریایی بوده که در اثر تماس با حیوانات آلوده و یا در مناطق صنعتی در اثر کار با پشم، مو، پوست و جلد این حیوانات بوجود می آید.
عامل بیماری: باسیلوس آنتراسیس یا باسیل شاربن
راه انتقال: جلدی، ریوی، گوارشی
مخزن بیماری: حیوانات اهلی مثل گاو- گوسفند- بز- خوک
افراد در معرض: قالیبافان، چرم سازان، قصابان، چوپانان ریسندگان، بافندگان
فرم جلدی: باکتری از راه پوست وارد شده و سبب ایجاد ضایعات پوستی و تولید اسکار و تاول در سطح پوست می کند. خطر مرگ در این فرم بی نهایت زیاد است.
فرم ریوی: در اثر استنشاق گردوغبار آلوده به اسپور باکتری سیاه زخم شده که علائم آن عبارتند از: تب، التهاب بینی، گلو و حنجره، تنگی نفس، سردرد، سرفه
فرم گوارشی:در نتیجه خوردن مواد آلوده مانند گوشت آلوده به میکروب سیاه زخم بوجود می آید که از علایم آن: استفراغ، درد شکم و اسهال خون می باشد.
پیشگیری:
- آموزش کشاورزان و تاکید بر دامپروری صحیح
- استریلیزاسیون پشم،مو و سایر فراورده های خام
- معدوم کردن لاشه حیوانات آلوده با استفاده از آهک و دفن کردن آنها به طریق اصولی
- واکسینه کردن سالیانه افراد و حیوانات
- نظارت دقیق و اساسی در واردات پشم حیوانات
درمان:پنی سیلین،تتراسایکلین
کزاز
kozaz بیماری کزاز
بیماری عفونی باکتریایی بوده،در لایه خارجی خاک و به صورت ساپروفیت در روده انسان و برخی از حیوانات زندگی می کند.
عامل بیماری:باسیل کلسترودیوم تتانی
راه انتقال: از طریق زخم هایی که توسط اجسام سوراخ کننده بوجود می آید به بدن منتقل شده و باعث عفونت می گردد.
مخزن بیماری: خاک و انسان آلوده
افراد در معرض:کشاورزان، باغ بانان،دامداران، مامورین آتش نشانی
دوره کمون: 1 تا 14 روزیا از چند ماه تا چند سال
علایم بیماری: سردرد، قفل شدن فک، انقباض عضلات آسیب سیستم عصبی مرکزی، زخم های نکروتیک
پیشگیری: آموزش افراد، واکسیناسیون هر 5 سال 1 بار
درمان: داروهای ضد تشنج، آنتی توکسین ها
سل
بیماری سل
یک بیماری عفونی باکتریایی نکروز دهنده ای است که تظاهرات بالینی مختلفی دارد و اعضای مختلف بدن را مبتلا میسازد. در انسان شش ها شایعترین محل،کلیه،استخوان ها گره های لنفی و پرده های مننژ را نیز درگیر می کند. که دراثرمصرف شیر و فراورده های گوشتی حیوانات آلوده مثل گاو بوجود می آید (سل گاوی)
عامل بیماری: 1-مایکوباکتریوم توبرکلوزیس (سل انسان) 2-مایکوباکتریوم بویس (سل گاوی)
راه انتقال: از طریق هوا، اشیا آلوده،گردوغبار،خوردن لبنیات غیر پاستوریزه،تماس با حیوانات آلوده
مخزن بیماری:انسان و گاو
افراد در معرض: اصطبل داران،گاوداران، قصابان، دامپزشکان
علایم بیماری:مننژیت،عفونت دستگاه تناسلی،سل پوست و استخوان،سل غده ای و روده ای
سل انسان: خستگی و حالت کسالت،تب،بی اشتهایی،لاغری کم خونی، تعریق هنگام شب، سرفه،خلط، هموپتیزی و…
پیشگیری: 1-تامین شرایط اجتماعی خوب،تفکیک و جداسازی بیماران 2-بهداشت مواد غذایی 3-درمان سل در احشام
درمان:ایزونیازید، اتامبوتول،ریفامپیسین، استرپتو مایسین
طاعون
طاعون
بیماری عفونی میکروبی است که در اثر سرایت بیماری از جوندگان به انسان توسط کک بدن آنهاست که پس از مرگ جانور مبتلا کک او در جستجوی میزبان جدید است.
مخزن بیماری:حیوانات آلوده،کک
عامل بیماری:باسیل یرسن، پاستور لاپستیس
افراد در معرض: مقنی ها، کارکنان فاضلاب، کارگران بنادر
طاعون به سه شکل بالینی،خیارک،ریوی و سپتی سمی (انتشار عامل عفونی توسط خون) وجود دارد.
طاعون خیارکی: بروز غده سفت و دردناک به تعداد زیاد در کشاله ران و زیربغل
طاعون ریوی:ذات الریه، برونکوپنومونی (التهاب قسمت کوچکی از ریه به علت التهاب برونش)، تنگی نفس، سیانوز
طاعون سپتی سمی: تب،خونریزی لثه و بینی
پیشگیری: 1-ازبین بردن مخزن جوندگان و کک 2-مایه کوبی با واکسن زنده 3-جدا نمودن مبتلایان
درمان:سولفامیدها، استرپتومایسین، کلرومایستین
تب مالت (بروسلوز)
بیماری تب مالت
بیماری عفونی باکتریایی بوده و توسط میکروب های باکتریایی سه گانه بوجود آمده که این بیماری در اثر تماس با مواد بیولوژیکی آلوده حیوانات مانند: خون، ادرار، ترشحات جنین انتقال پیدا می کند.
مخزن بیماری: گاو، گوسفند، بز، خوک
عامل بیماری:بروسلا آبورتوس، بروسلا تنیس، بروسلا سویس
افراد در معرض:دباغ ها، قصابان، افراد در تماس با فرآورده های دامی مثل کود
دوره کمون: چند روز تا چند هفته
راه انتقال: جلدی، تنفسی
علایم : تب، عرق، سرفه، سردرد،بی اشتهایی، یبوست، افسردگی تحریک پذیری
پیشگیری: 1-پاستوریزه کردن شیر 2-آموزش افراد
درمان: تتراسایکلین
تولارمی
در اثر تماس مستقیم فرد با دام های بیمار و حیوانات آلوده و یا گزش توسط حشرات ناقل بیماری بوجود می آید.
مخزن بیماری:جوندگان بویژه خرگوش
عامل بیماری:پاستورلا تولارنسیس
افراد در معرض: کشاورزان، شکارچیان، آشپزها، کارکنان آزمایشگاه
راه انتقال:پوست، چشم، گوارش، تنفس
علایم بیماری: تب و لرز، بزرگ شدن غدد لنفاوی برآمدگی کوچک خارش دار در محل ورود
پیشگیری: 1- ازبین بردن مخزن، 2- واکسیناسیون افراد، 3- استفاده نکردن از گوشت نیم پز 4- استفاده از وسایل حفاظت فردی مثل دستکش
درمان بیماری: استرپتومایسین، کلرامفنیکل، تتراسایکلین
مشمشه
عامل بیماری: باسیل مالئی
راه انتقال:خراش، مخاط بینی، تنفس،گوارش
مخزن بیماری: اسب، قاطر، الاغ
افراد در معرض: سربازان، کشاورزان، دامپزشکان
دوره کمون: 5 روز
علایم: خون دماغ، درد عضلات و مفاصل، تب، تورم پلک ها لکه های قرمز در صورت، تورم بینی،
پیشگیری: 1- آموزش پرسنل و افراد در معرض، 2- استفاده از وسایل حفاظت فردی،چکمه، دستکش 3-مصون سازی حیوانات 4-اجتناب از آلودگی محل زندگی
درمان:پنی سیلین
قارچ ها
درماتوفیتوز
بیماری قارچی درماتوفیتوز
نوعی عفونت قارچی مزمن پوست،مو و ناخن،که در بخش کراتین بدن زندگی کرده و باعث عفونت می شود که عفونت یا در اثر آلودگی مستقیم می باشد یا غیرمستقیم
- الودگی مستقیم: از شخص بیمار به شخص سالم.
- آلودگی غیرمستقیم: شخص سالم توسط اشیایی که با شخص بیمار تماس داشته آلوده می شود.
مخزن بیماری: انسان و اشیا آلوده
راه انتقال:پوست
افراد در معرض: آرایشگران، کشاورزان، شناگران
علایم: کچلی سر، مو، ناخن، پوسته و شوره سر، ترک خوردن انگشتان و پوست کف پا، زخم بین انگشتان پا، تورم و ضخیم شدن ناخن ها
پیشگیری: ضدعفونی کردن وسایل آلوده، رعایت موازین بهداشتی
درمان:میکونازول، کلوتریمازول، گریزتو فولوین
هیستوپلاسموز
عامل بیماری: هیستوپلاسما پسولاتوم
راه انتقال:پوست و استنشاق فضولات پرندگان
مخزن:برخی پرندگان و خفاشان
افراد در معرض:کشاورزان، دامداران، کارگران، مرغداریها و کسانی که با گرد و غبار فضولات حیوانات سر و کار دارند.
علایم:تب و خستگی، بی قراری، کم خونی، لکوپنی، بزرگ شدن کبد و طحال، لاغری، درد عضلات و اختلالات گوارشی
پیشگیری:
1-ضدعفونی کردن خاک های آلوده به قارچ 2-آموزش افراد
درمان:سولفامیدها
آسپرژیلوز
بیماری عفونی قارچی بوده که در اثر تزاید گونه های مختلف آسپرژیلوز های بیماری زا در بدن ایجاد می گردد.
راه انتقال:پوست و استنشاق هاگ های آسپرژیلوز، گوارش
مخزن بیماری: برگ های مرده، دانه های انباری، توده خاک برگ، علوفه و سایر مواد گیاهی در حال فساد
افراد در معرض: انبارداران، کشاورزان، پرنده فروشان
علایم بیماری: آسم، برونشیت، اتساع مزمن یک یا چند نایژه پنومونی، ذات الریه، سرطان کاذب ریه
پیشگیری: 1-رعایت بهداشت فردی، 2- استفاده از وسایل حفاظتی مانند ماسک و دستکش 3-بهداشت مواد غذایی
درمان: آمفوتریسین ب، یدور پتاسیم، نیستاسین
انگل ها
کرم های قلابدار
عامل بیماری: انکلیو ستوما دئودنال ونکاتور آمریکانوس
راه انتقال: لارو نکاتور از راه پوست و لارو آنکیلوستوم از راه پوست و از راه لوله گوارش
مخزن بیماری:برنج، توتون، تنباکو،قهوه و نیشکر، سبزیهای آلوده
افراد در معرض: کارگران ساختمانی و برنج کاران، معدنچیان،کوره پزها و کسانی که از پوشیدن کفش خودداری می کنند.
علایم بیماری:کم خونی، فقر غذایی، لاغری، عقب ماندگی جسمی و روان، خستگی زودرس،
پیشگیری:
- درمان دسته جمعی بیماران
- بهداشت محیط و آموزش بهداشت
- تشویق کشاورزان و برنج کاران به استفاده از پوتین و دستکش
درمان: لوامیزول، داروهای ضد کرم
بیلارزیوز
عامل بیماری: کرم های شیستوزوما مانسون، شیستوزوما ژاپونیکوم، شیستوزوما هماتوبیوم، ماتوبیوم در ایران شایع بوده و کانون آن در خوزستان
راه انتقال:کرم های نر و ماده در شبکه رگی مثانه و سیاهرگ های اطراف مخرج در داخل رگ های خونی به خصوص سیاهرگ باب و شاخه های آن،پوست
مخزن بیماری: حلزون
افراد در معرض: کشاورزان و آبیاران
علایم بیماری:خارش و سوزش، تاول، تب نامنظم و خستگی، درد اعضای بدن،التهاب چرکی مثانه،سرطان مثانه
پیشگیری: 1- آموزش افراد به منظور اجتناب از دفع ادرار و مدفوع در نزدیکی و داخل آب 2- پرهیز از استحمام در آبهای آلوده و مشکوک 4- درمان همگانی مناطق اپیدمیک
درمان:نیریدازول
جرب
عامل بیماری:انگل سارکوپتس اسکابیه
راه انتقال:ایجاد تونل مارپیچ و نازک در اپیدرم پوست و سوراخ ها و دالان ها در دست ها و بویژه لای انگشتان دست و عضلات خم کننده مچ و در آلودگی شدید چین های زیر بغل، دور ناف
مخزن بیماری:انسان و بند پایان
افراد در معرض:سربازان، کارکنان بیمارستان، مسافران، افرادی که در محل های انبوه زندگی می کنند.
علائم: خارش، وجود تاول های مرواریدی شکل،تونل زیر پوست
پیشگیری: 1- رعایت اصول بهداشت فردی 2- درمان مبتلایان 3- مبارزه شیمیایی با انگل
درمان: گامابنزن هگزاکلراید، بنزیل بنزوات و آنتی هیستامین
